5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinde yapılan son değişiklikler ile Geçici Madde 8, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. 2014 yılının sonlarına doğru yürürlüğe giren değişiklikler, belediyelerin malvarlıkları üzerine haciz konulmasına ilişkin sınırlamalar öngörmekteydi. Anayasa Mahkemesi, kişilerin alacaklarına kavuşmasını engellediği ve yasal belirlilik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle değişikliklerin anayasaya aykırı olduğuna karar vermiştir.
Söz konusu değişiklikler 10 Eylül 2014 tarihli ve 6552 sayılı torba yasa ile yürürlüğe girmiş ve Ankara 11. İcra Hukuk Mahkemesi tarafından Anayasa’ya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne taşınmıştı.
Anayasa Mahkemesi’nin 17 Haziran 2015 tarihli gerekçeli kararında, değişikliklerin belediye faaliyetlerinin devamlılığını sağlama amacı taşıdığını belirtilmekteyse de kamu hizmetlerinin sağlanması ile kişilerin alacaklarını elde etmesi arasındaki çıkar ihtilafına ilişkin yapılan değerlendirmeler sonucunda değişikliklerin kişilerin haklarını ileri sürmelerini sınırlayacak ya da bu hakların icrasını etkisiz kılacak nitelikte olduğuna karar verilmiştir.
Söz konusu değişiklikler ve Anayasa Mahkemesi’nin ilgili kararları kısaca aşağıdaki gibidir:
- Değişiklik: “İcra dairesince haciz kararı alınmadan önce belediyeden borca yeter miktarda haczedilebilecek mal gösterilmesi istenir ve haciz işlemi sadece gösterilen bu mal üzerine uygulanır.”
“…ve haciz işlemi sadece gösterilen bu mal üzerine uygulanır” ifadesi Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Mahkeme, alacakların belediyenin elverişli başka mallarından tahsil edilebilecek olmasına rağmen, haciz işleminin belediyelerin beyanına tabi olmasının kişilerin haklarını ileri sürmelerini engellediği sonucuna varmıştır.
- Değişiklik: “On gün içinde yeterli mal beyan edilmemesi durumunda yapılacak haciz işlemi, alacak miktarını aşacak veya kamu hizmetlerini aksatacak şekilde yapılamaz.”
“…veya kamu hizmetlerini aksatacak şekilde yapılamaz” ifadesi Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Mahkeme, “kamu hizmetleri” tanımının içeriğinin belirsiz olduğunu ve belediyelerin tüm mal varlıklarının kamu hizmetine özgülemeleri halinde alacakların haciz yoluyla tahsil edilmesinin engelleneceğini ifade etmiştir.
- Değişiklik: “15 inci maddenin son fıkrası hükümleri, devam eden her türlü icra takipleri hakkında da uygulanır. Bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılmış icra takipleri gereğince konulan tüm hacizler, söz konusu fıkra hükümleri dikkate alınarak kaldırılır.”
Anayasa Mahkemesi, düzenlemenin kanunların geriye yürümezliğe ilkesine aykırılık teşkil ettiğine karar vermiştir. Mahkeme ayrıca, daha önceki mahkeme kararlarına dayanarak konmuş hacizlerin kaldırılmasının bireylerin devlete ve hukuka olan güven duygusunu zedelediği ve daha önce başvurdukları hak arama yollarını etkisiz kıldığı sonucuna varmıştır.
Bu linke tıklayarak Anayasa Mahkemesi’nin gerekçeli kararının tam metnine ulaşabilirsiniz.
