Sistemik Önemli Bankalar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 23 Şubat 2016 tarihli ve 29633 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış olup aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (“BDDK”) ikincil mevzuat özelinde 23 Ekim 2015 ve 20 Ocak 2016 tarihleri itibariyle getirdiği kapsamlı değişikliklere paralel olarak, Türkiye’nin Basel III Uzlaşısı’na uyum çalışmaları kapsamında hazırlandığı düşünülen Yönetmelik, sistemik önemli bankaların belirlenmesine ve “çöküşüne izin verilmeyecek kadar büyük” bu bankaların sermaye yeterliliklerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. Böylelikle, bankaların maruz kaldıkları muhtemel risklerle bağlantılı zararlarını dengelemeye yetecek derecede sermayeyi haiz olmaları amaçlanmaktadır.

2008 finansal krizi, sistemik önemli bankalar üzerinde doğan risklere bağlı kayıpların ve “çöküşüne izin verilmeyecek kadar büyük” bu bankaların kurtarılmalarına yönelik olarak alınan tedbirlerin küresel ve yerel kaynaklar üzerinde yarattığı ciddi maliyet nedeniyle, kriz öncesi finansal piyasalara ve yetkili düzenleyici kurumlara hakim olan deregülasyon anlayışının tam aksi bir yöne evrilmesine yol açmıştır. Bu doğrultuda Basel III Uzlaşısı küresel bazda faaliyet gösteren sistemik önemli bankaların belirlenmesi ve bu kuruluşlara ek sermaye yükümlülüğü getirilmesine dair hükümler içerecek şekilde yapılandırılmıştır. Diğer yandan, gerek Basel Komitesi ve gerekse G-20 liderleri tarafından, ek sermaye yükümlülüğü ve emniyet mekanizmalarının yerel bazda sistemik önemi haiz bankalar için de uygulanması gerekliliğine vurgu yapılmıştır.

Söz konusu temel ilkelere binaen kaleme alınan Yönetmelik ile öncelikle hangi bankaların yerel bazda sistemik öneme sahip olduğunun saptanmasında kullanılacak yaklaşım belirlenmiştir. Buna göre, bankaların sistemik öneminin belirlenmesinde gösterge temelli yaklaşım esas alınacaktır. Gösterge temelli yaklaşımda;

  • Büyüklük,
  • Bağlantılılık,
  • Karmaşıklık, ve
  • İkame edilemezlik kriterleri ile bu kriterlere ait göstergeler ve alt göstergeler dikkate alınır.

Genel skoru, bu kriterlerin ve göstergelerin her biri için belirlenmiş olan ağırlıklara göre hesaplanacak sistemik önemlilik eşik skorunun üzerinde yer alan bankalar, sistemik önemli banka olarak kabul edilir. Bu bankalar genel skorlarına göre sistemik önem derecelerini temsil eden üç gruba ayrılır. Her bir grup için farklı sermaye seviye ve gereklilikleri caridir. Sistemik önemli bankaların belirlenmesi ve gruplanmasına esas teşkil edecek eşik skorlar ve grup skor aralıkları Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından belirlenir. Sistemik önemli bankaların belirlenmesinde kullanılacak olan veriler her yıl, bir önceki yılın Aralık ayı konsolide verileri kullanılarak belirlenir ve gruplanır. Sistemik önemli banka statüsü, belirlemenin yapıldığı yıldan sonraki yıl için geçerlidir.

Sistemik önemli banka olarak belirlenen bankalar, belirlemenin yapıldığı yıldan sonraki yıl için sistemik banka tamponu bulundurmakla yükümlüdür. Bu bankalar, Sermaye Koruma ve Döngüsel Sermaye Tamponlarına İlişkin Yönetmelik’te belirtilen ve konsolide bazda hesaplanacak olan çekirdek sermaye gereksinimine ek olarak, bankanın bulunduğu gruba karşılık gelen ve Yönetmelik’te yer alan sistemik önemli banka tamponu oranına göre belirlenen ilave çekirdek sermayeyi bünyelerinde tutmakla yükümlüdür.

Geçiş sürecinde, ilk sistemik önemli banka gruplaması, 2014 yılı Aralık ayına ait konsolide veriler dikkate alınarak belirlenecektir. Bahse konu bankalar, Yönetmelik kapsamında belirlenen yükümlülükleri 31 Mart 2016 tarihi itibarıyla sağlamak zorundadırlar.

Yönetmelik’in tam metnine bu linkten ulaşabilirsiniz.

23 Ekim 2015 tarihli ve 20 Ocak 2016 tarihli dizi değişikliklere bu linklerden ulaşabilirsiniz.