Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı tarafından 1996 yılında hazırlanan Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Lahey Sözleşmesi’ne (“Lahey Sözleşmesi”) ve Çocuk Nafakası ve Diğer Aile Nafaka Türlerinin Uluslararası Tahsiline İlişkin Sözleşme’ye (“Çocuk Nafakası Sözleşmesi”) Türkiye Cumhuriyeti tarafından katılma yoluyla taraf olunmuştur.
Türkiye 1961 tarihli Küçüklerin Korunması Konusunda Makamların Yetkisine ve Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme’ye 24 Ekim 1983 tarihinde imza koyarak taraf olmakla birlikte, anılan sözleşmenin uygulamadaki ihtiyaçları karşılamak bakımından yetersiz kalması sonucu konu üzerine yeni bir uluslararası sözleşmenin hazırlanması gereği hâsıl olmuştur. Bu minvalde Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı tarafından uygulamadaki eksiklerin giderilmesi adına Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Lahey Sözleşmesi (“Lahey Sözleşmesi”) hazırlanarak 19 Ekim 1996 tarihinde imzaya açılmıştır.
Lahey Sözleşmesi, çocukların ve mallarının korunması bağlamında farklı devletlerin yetkili makamları arasında yetki çatışmasının bertaraf edilmesini hedefleyen çeşitli düzenlemeler getirmekte ve Meydana gelebilecek herhangi bir uluslararası uyuşmazlıkta çocuğun mutat meskeninin bulunduğu ülkenin yetkili makam ve mahkemelerine öncelik tanımaktadır.
Bununla birlikte Lahey Sözleşmesi, akit devletlerde çocuk hakkında alınan koruma tedbirlerinin tanınması ve tenfizi koşulları ile tanıma ve tenfize uygulanacak usulü de ayrıntılı olarak düzenlemektedir.
Düzenlemeler bu şekliyle, çocuklara ilişkin uluslararası velayet uyuşmazlıklarında ortaya çıkabilecek yetki karmaşasını ve kararların tanınması ve tenfizinde ortaya çıkabilecek zorlukları ortadan kaldırmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti tarafından 25 Nisan 2016 tarihinde taraf olunan bir diğer uluslararası sözleşme ise Çocuk Nafakası ve Diğer Aile Nafaka Türlerinin Uluslararası Tahsiline İlişkin Sözleşme’dir. (“Çocuk Nafakası Sözleşmesi”). 5-23 Kasım 2007 tarihlerinde düzenlenmiş olan 21. Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı esnasında imzaya açılan Çocuk Nafakası Sözleşmesi’ne Türkiye de taraf olmuştur.
Çocuk Nafakası Sözleşmesi, genel olarak çocuk nafakası ve aile hukukundan doğabilecek diğer nafaka türlerinin uluslararası uyuşmazlıklarda etkin bir biçimde tahsilini sağlamayı amaçlayan düzenlemeler içermekte ve uygulamada birçok uluslararası belgede mevcut olan, konuya ilişkin hükümleri tek bir metinde toplamaktadır. Çocuk Nafakası Sözleşmesi özellikle nafaka alacağının tahsil edileceği yabancı devletin dava masraf ve giderlerine ilişkin hiçbir teminat talep edememesi, 21 yaşından küçüklere yönelik nafakalara ilişkin ücretsiz adil yardım sağlaması gibi hususları düzenlemekle birlikte, nafakaya ilişkin mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi koşulları ile tanıma ve tenfize uygulanacak usulü de ayrıntılı olarak düzenlemektedir.
Lahey Sözleşmesi gerekse Çocuk Nafakası Sözleşmesi, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti arasında 2003 yılında başlatılan Vize Serbestisi Diyalogu çerçevesinde Türkiye tarafından hayata geçirilmesi beklenen düzenlemelerden olup adı geçen sözleşmelere taraf olunması Türkiye’nin Avrupa Birliği uyum sürecine önemli katkıda bulunmaktadır.
İlgili Sözleşme’lerin tam metnine aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
