Avrupa Komisyonu (“Komisyon“), Avrupa Birliğinin (“AB“) rekabet kurallarına dayanan Tek Dijital Pazar stratejisinin bir parçası olarak 6 Mayıs 2015’te e-ticaretle ilgili sektör araştırmasını başlatmıştı. Komisyon, 10 Mayıs 2017’de e-ticaret sektör araştırması ile ilgili Nihai Raporunu onaylayarak e-ticaret sektör araştırmasının temel bulgularını yayınladı. Rapor, tüketici ürünlerinin e-ticareti ve dijital içeriğin e-ticareti olarak iki ayrı bölümden oluşmaktadır.
Komisyon, sektör araştırmasının bir parçası olarak, AB çapında çeşitli e-ticaret pazar aktörlerinden tüketici ürünlerinin (elektronik, giyim, ayakkabı ve spor ekipmanı gibi) çevrimiçi satışı ve dijital içeriğin çevrimiçi dağıtımına ilişkili bilgi talep etmiştir. Sektör araştırması kapsamında tüketici malları ve dijital içerik e-ticaretinde çalışan yaklaşık 1900 şirketten belge toplayarak yaklaşık 8.000 dağıtım sözleşmesi analiz etmiştir.
Rapor, e-ticaretin son on yıldaki büyümesinin ve özellikle de çevrimiçi fiyat şeffaflığının ve fiyat rekabetinin artmasının şirketlerin dağıtım stratejileri ve tüketici davranışları üzerinde önemli bir etkisi olduğunu doğrulamaktadır. Sektör araştırmasının nihai sonuçları, aşağıdaki önemli pazar eğilimlerinin altını çizmektedir:
- Üreticilerin büyük bir kısmı son on yılda ürünlerini doğrudan kendi çevrimiçi perakende mağazaları aracılığıyla tüketiciye satmaya ve böylece distribütörleriyle daha fazla rekabet etme yoluna gitmiştir;
- Ürünlerin yalnızca önceden seçilmiş yetkili satıcılar tarafından satılabileceği seçici dağıtım sistemlerinin yaygınlaşması sonucu, üreticiler, dağıtım şebekelerini daha iyi kontrol etmeye başlamıştır,
- Ürün dağıtımını daha iyi kontrol etmek için sözleşmeye dayalı kısıtlamaların artmıştır. İş modeli ve stratejiye bağlı olarak, bu kısıtlamalar fiyatlandırma kısıtlamaları, pazardaki (platform) yasaklar, fiyat karşılaştırma araçlarının kullanımındaki kısıtlamalar ve yalnız çevrimiçi oyuncuların dağıtım şebekelerinden dışlanması gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkmaktadır.
Komisyona göre, yukarıda sayılı uygulamalardan bazıları, örneğin ürün dağıtımının kalitesini artırmak gibi meşvru amaçlarla açıklanabilmekle beraber, diğerleri, tüketicilerin daha fazla ürün seçimi ve daha düşük fiyattan faydalanmalarının önüne geçme potansiyeline sahiptir.
Sektör araştırma sonuçları, dijital içerikle ilgili olarak, içerik telif hakkı sahiplerinden lisans alınmasının, sayısal içerik sağlayıcılar için şart olduğunu ve piyasadaki rekabet seviyesini belirleyen önemli bir faktör olduğunu teyit etmektedir.
Rapor, yeni çevrimiçi iş modelleri ve hizmetlerinin pazara girişini daha da zorlaştıracak bazı lisans uygulamalarına işaret etmektedir. Ancak Komisyon, bu tür lisanslama uygulamalarına ilişkin AB rekabet kuralları uyarınca herhangi bir değerlendirme yapılırken, içerik endüstrisinin özelliklerinin de dikkate alınması gerekliliğini belirtmiştir.
Sektör araştırmasının ana bulgularından biri, araştırmaya katılan dijital içerik sağlayıcıların neredeyse% 60’ının hak sahipleri ile sözleşmeli olarak Coğrafi Engelleme (Geo-Blocking) yapmasıdır. Coğrafi Engelleme (Geo-Blocking), tüketicilerin çevrimiçi olarak diğer AB Üyesi Devletlerden tüketim mallarını satın almalarını ve dijital içeriğe erişmelerini engellemektedir.
Komisyon, Coğrafi Engelleme (Geo-Blocking) ile ilgili olarak yapılacak herhangi bir rekabet hukuku yaptırımının, tespit edilen her münferit ihlale özel değerlendirmeye dayanması ve yapılan ihlalin potansiyel gerekçelerine ilişkin değerlendirme içermesinin önemine dikkat çekmiştir.