Türk Gıda Kodeksi Beslenme Beyanları Yönetmeliği ile Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Hakkında Yönetmelik 20 Nisan 2023 Tarihli ve 32169 Sayılı Resmî Gazete’de Yayınlanmıştır. Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Kılavuzu ise 26.04.2023 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbî Cihaz Kurumu internet sitesinde yayınlanmıştır.
Beslenme Beyanları Yönetmeliği uyarınca; “beslenme beyanı”, bir gıdanın içerdiği enerji, besin öğeleri veya diğer öğeleri nedeniyle belirtilen yararlı özelliklere sahip olduğunu belirten, ileri süren veya ima eden herhangi bir mesaj olarak tanımlanmıştır.
Bu kapsamda beslenme beyanlarının kullanımı ve kullanımın ne şekilde gerçekleştirilebileceği ilgili yönetmelik kapsamında düzenlenmektedir.
Sağlık Beyanı Yönetmeliği uyarınca, sağlık beyanı herhangi bir gıda grubunun, gıdanın veya gıdanın bileşiminde bulunan ögelerin insan sağlığıyla ilişkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyan olarak tanımlanmıştır.
Her iki yönetmelikte de temel amaç paralel şekilde, tüketiciyi en üst düzeyde korumak olarak belirlenmiştir. Yönetmelikler uyarınca sağlık beyanı ve beslenme beyanlarının gıda etiketlerinde, tanıtımlarında veya reklamlarında belli şartlar altında kullanılmaları mümkün olup, her iki yönetmelikte de beyanlarının kullanımı için genel ilkeler ve şartlar belirlenmiştir.
Beyanlar ile ilgili aşağıdaki hususlar ise ayrıca vurgulanmıştır:
Beyanlar;
- Belirsiz, yanlış veya yanıltıcı olmamalıdır.
- Belirli gıdaların aşırı tüketimini destekleyecek veya özendirecek şekilde olmamalıdır.
- Tüketicide endişeye neden olabilecek biçimde; yazılı, resimli, grafik veya sembolik gösterimler vasıtasıyla vücut fonksiyonlarındaki değişiklere atıfta bulunacak şekilde olmamalıdır.
- Beyanlar diğer ürün veya gıdaların yeterliliği veya güvenilirliği konusunda şüpheye neden olmamalıdır.
İlgili Kılavuz eklerinde yer alan sağlık beyanlarının da halk sağlığı açısından gerekli görüldüğü durumlarda tekrar değerlendirilmesi mümkündür. Bu değerlendirme sonucu beyanda değişiklik yapılabilir, beyanın kullanımı askıya alınabilir veya beyan iptal edilebilir. Tarafların Kurum kararına karşı, -gerekli şartlara uygun olarak- itiraz etmesi mümkündür.
Kılavuz eklerinde yer alan sağlık beyanları, Yönetmelik ve Kılavuz’a uygun olması şartıyla Kuruma izin başvurusu veya bildirim yapılmaksızın Tarım ve Orman Bakanlığınca kayıtlı veya onaylı işletmeler tarafından üretilen veya ithal edilen ve yönetmelik kapsamında yer alan ürünler için kullanılabilecektir.
Sağlık Beyanları Yönetmeliği’nin yayım tarihinden önce üretilmiş ve piyasaya arz edilmiş olan, 26.01.2017 tarihli ve 29960 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan mülga Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği doğrultusunda sağlık beyanı kullanılan fakat Sağlık Beyanları Yönetmeliği ve ilgili Kılavuz hükümlerinde belirtilen koşulları sağlamayan ürünlerin etiketlerinde 31.12.2024 tarihine kadar ilgili sağlık beyanı kullanılabilecektir. Sağlık Beyanları Yönetmeliği’nin yayım tarihinden önce üretilmiş fakat piyasaya sürülmemiş olan ürünler bu Yönetmelik’in yayın tarihinden itibaren üç ay içerisinde mülga Yönetmeliğe uygun olarak etiketlerinde sağlık beyanı ile piyasaya arz edilebilecektir ve 31.12.2024 tarihine kadar ilgili sağlık beyanı kullanılabilecektir.
Bu Yönetmelikler ile getirilen düzenlemelere uyum sağlanması amacıyla ilgili mevzuatta da çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Aynı sayı ve tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Sağlık Beyanı ile Satışa Sunulan Ürünlerin Sağlık Beyanları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile sağlık beyanı izni almaya ilişkin başvuruyu ve sunulacak belgeleri, başvurunun değerlendirilmesini ve ürün sahibinin sorumluluğunu düzenleyen hükümler yürürlükten kaldırılmıştır. Aynı Yönetmeliğin, bu düzenleme ile değiştirilen 11. maddesi uyarınca Sağlık Beyanı Yönetmeliği’ne aykırı beyan kullanımı halinde Kurum ürünün piyasaya arzını durdurma, toplama, toplatma, imha iş ve işlemlerini yapacak veya yaptıracaktır.
Buna ek olarak 4 Mayıs 2023 tarihli ve 32180 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile İzinli Maddeler listesinde değişiklik yapılmış olup eklenen geçici 3. madde ile gıda işletmecilerinin 31.07.2023 tarihine kadar bu Liste’deki değişiklik hükümlerine uymaları gerektiği belirtilmiştir.
Beslenme Beyanları Yönetmeliği’ne bu linkten, Sağlık Beyanı Yönetmeliği’ne bu linkten, Kılavuz’a bu linkten, Sağlık Beyanı ile Satışa Sunulan Ürünlerin Sağlık Beyanları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e bu linkten ve Türk Gıda Kodeksi Hayvansal Gıdalarda Bulunabilecek Farmakolojik Aktif Maddelerin Sınıflandırılması ve Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e bu linkten ulaşabilirsiniz.
