2017 sonunda değiştirilen 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu (“TCMB Kanunu”) uyarınca, TCMB gerçek ve tüzel kişilerin döviz pozisyonunu etkileyen işlemlerini izlemek amacıyla gerçek ve tüzel kişilerden her türlü bilgi ve belgeyi istemeye yetkili hale gelmişti. Bu kapsamda, 17 Şubat 2018 tarihli ve 30335 sayılı Resmi Gazete’de Döviz Pozisyonunu Etkileyen İşlemlerin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Tarafından İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik ile getirilen düzenlemeleri aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür:
Bildirim Yükümlülüğü
Yurt içinden ve yurt dışından sağlanan yabancı para nakdi krediler ile dövize endeksli kredilerinin toplamı ilgili hesap döneminin son iş günü itibarıyla 15 milyon ABD Doları ve üstünde olan firmalar (TCMB tarafından belirlenen) veri formu ile talep edilen bilgileri, TCMB’ye müteakip hesap döneminden itibaren bildirmekle yükümlüdür. Kredi tutarlarının ABD doları karşılığı ilgili hesap döneminin son iş gününe ilişkin, Resmi Gazete’de yayımlanan döviz alış kuruna göre belirlenir.
Bildirimle yükümlü olunup olunmadığı son hesap dönemine ilişkin TMS’lere göre hazırlanan finansal durum tablosuna göre belirlenecek, söz konusu tablonun mevcut olmaması halinde ise vergi mevzuatı uyarınca kamu idarelerine sunulmak için hazırlanan bilanço dikkate alınacaktır.
Bildirim yükümlüsü firmaların, yabancı para nakdi krediler ile dövize endeksli kredileri toplamı TCMB tarafından belirlenen sınırın altında kalırsa, takip eden yıllık hesap döneminden itibaren bildirim yükümlülükleri sona erecektir.
Sistematik Risk Veri Takip Sistemi
TCMB tarafından bir Sistemik Risk Veri Takip Sistemi kurulacaktır. Firmalar finansal raporlama çerçevesine uygun olarak hazırladıkları verileri veri formu kullanmak suretiyle belirlenen dönemlerde www.tcmbveri.gov.tr internet adresi üzerinden TCMB’ye bildirecektir. Firma yönetimi, TCMB’ye bildirilecek verilerin tam ve doğru olmasından sorumludur. TCMB, firmalar tarafından bildirilen verilerin çapraz kontrollerini gerçekleştirir. Veri bildiriminin yapılmaması, doğru veya eksiksiz gerçekleştirilmemesi veya olumsuz görüş verilmesini gerektiren durumların düzeltilmemesi hallerinde TCMB Kanunu gereğince işlem başlatılabilir.
Denetim Yükümlülüğü
Bildirim yükümlülüğü olan firmalar, yükümlülüklerinin başladığı tarihten itibaren 60 gün içinde sisteme girmiş olduğu verileri denetleyecek denetçi ile denetim sözleşmesi yaparak denetçiyi sistem üzerinden kullanıcı olarak belirleyecek ve denetçi ile imzaladığı sözleşmenin bir örneğini de sisteme yükleyecektir. Bağısız denetim faaliyetleri Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun (“KGK”) düzenlemelerine uygun olarak izleyen yılın 31 Mayıs tarihine kadar tamamlanır.
TCMB, doğru veya tam olmayan verileri onaylayan veya denetim sürelerine uymayan denetçiler hakkından KGK’ya bildirimde bulunur.
Denetim Hakkı
TCMB tarafından ihtiyaç duyulması halinde yükümlüler nezdinde denetim yapılabilecektir.
Yönetmeliğin tam metnine bu linkten ulaşabilirsiniz.
