7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu (“Kanun”) 12 Mart 2020 tarih ve 31066 sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. Kanun; ürünlerin güvenli ve ilgili teknik düzenlemelere uygun olmasını sağlamayı, piyasa gözetimi ve denetiminin esaslarını düzenlemeyi, yetkili kuruluşların görevlerini ve iktisadi işletmeciler ile uygunluk değerlendirme kuruluşlarının yükümlülüklerini belirlemeyi amaçlıyor.
Kanun’da temel olarak aşağıdaki konular düzenlenmektedir:
- Teknik düzenlemelerin usul ve esasları,
- Ürün güvenliği,
- Ürün sorumluluğu tazminatı,
- İmalatçı, yetkili temsilci, ithalatçı ve dağıtıcıların yükümlülükleri,
- Uygunluk işaretleri ve belgeleri, uygunluk değerlendirme işlemleri, uygunluk değerlendirme kuruluşlarının nitelikleri ve yükümlülükleri,
- Ürünlerin denetimine ilişkin usul ve esaslar, yetkili kuruluşların piyasa gözetimi ve denetimindeki görev, yetki ve sorumlulukları,
- Ürünlerin geri çağrılması,
- Kanun’a aykırılık hâllerinde uygulanacak yaptırım ve cezalar.
Kapsam
Kanun, piyasaya arz edilen, arz edilmesi hedeflenen, piyasada bulundurulan veya hizmete sunulan tüm ürünleri kapsamaktadır. Kanun kapsamında, Avrupa Birliği üyesi ülkelere ihraç edilen veya ihraç edilmesi hedeflenen ürünler de piyasaya arz edilmiş sayılır. Bir ürüne ilişkin özel bir kanunun bulunması durumunda, Kanun hükümleri söz konusu ürüne, özel kanunda hüküm bulunmayan hâllerde uygulanacaktır.
Avrupa Birliği üyesi ülkeler dışındaki ülkelere ihraç edilen veya ihraç edilmesi hedeflenen ürünler Kanun’un kapsamı dışındadır. Ancak bu ürünlerin de güvenli olması, tağşişe konu olmaması ve ürüne ilişkin işaretleme, etiketleme ve belgelendirmenin alıcıyı yanıltmayacak şekilde yapılması zorunludur.
Teknik Düzenlemeler ve Ürün Güvenliği
Kanun uyarınca ürünlerin, yetkili kuruluş tarafından hazırlanan teknik düzenlemelere uygunluğunun yanı sıra güvenli olması da zorunludur. Kanun’un sisteminde, teknik düzenlemenin insan sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlerine uygun ürünler, aksi ispatlanana kadar güvenli kabul edilecektir. Teknik düzenlemenin bulunmadığı veya bulunsa dahi insan sağlığı ve güvenliğine ilişkin hükümler içermediği durumlarda ise, bir ürünün güvenli olup olmadığının değerlendirilmesi genel ürün güvenliği mevzuatına göre yapılacaktır. Genel ürün güvenliği mevzuatı Ticaret Bakanlığı tarafından çıkartılacaktır.
Ürün Sorumluluğu Tazminatı
Kanun kapsamında; ürünün bir kişiye veya bir mala zarar vermesi durumunda, zarar gören tarafın uğradığı zararı ve uygunsuzluk ile zarar arasındaki nedensellik bağını ispat etmesi hâlinde, söz konusu ürünün imalatçısı veya ithalatçısı zararı gidermekle yükümlü tutulmuştur. İmalatçı veya ithalatçının sorumluluğunun ilk şartı, üründe uygunsuzluk olmasıdır; uygunsuzluk ise ürünün ilgili teknik düzenlemeye veya genel ürün güvenliği mevzuatına uygun olmaması olarak tanımlanmıştır.
Kanun, iktisadi işletmecileri idari yaptırımlardan ve tazminat sorumluluğundan kurtaran hâlleri de düzenlemiştir.
İmalatçının Yükümlülükleri
Kanun imalatçılara, imalatçıların atadığı yetkili temsilcilere, ithalatçılara ve dağıtıcılara çeşitli yükümlülükler yüklemektedir. Kanun kapsamında imalatçıya yüklenen önemli yükümlülüklerden bazıları aşağıdaki şekilde örneklenebilir:
- Piyasaya ancak teknik düzenlemesine veya genel ürün güvenliği mevzuatına uygun ürünleri arz etmek,
- Mevzuatın gerektirdiği hâllerde teknik dosyayı tanzim etmek, uygunluk değerlendirme işlemlerini yaptırmak,
- Taşıdıkları muhtemel risklerle orantılı olarak, piyasada bulundurulan ürünlerden numune alarak test etmek, inceleme yapmak, şikayetlerin, uygun olmayan ve geri çağrılan ürünlerin kaydını tutmak, izleme faaliyeti hakkında dağıtıcıları bilgilendirmek,
- Ürünün, mevzuatın gerektirdiği model, parti, seri numarası veya ayırt edilmesini sağlayacak diğer bilgileri taşımasını temin etmek,
- Ürünün taşıyabileceği risklere karşı gereken tedbirleri almak ve bunlardan sakınabilmeleri için nihai kullanıcılara gerekli bilgileri sağlamak,
- Piyasaya arz ettiği bir ürünün uygun olmadığını öğrendiği veya bilmesinin gerektiği hâllerde ürünü uygun duruma getirmek ve gerektiğinde ürünün piyasaya arzını durdurmak, ürünü piyasadan çekmek veya geri çağırmak için gerekli düzeltici önlemleri ivedilikle almak,
- Ürünün risk taşıdığı durumlarda, özellikle sağlık ve güvenlik bakımından risk teşkil eden hususlar ile alınan düzeltici önlemler ve sonuçları hakkında yetkili kuruluşu bilgilendirmek.
İdari Para Cezaları
Kanun’un çeşitli hükümlerine aykırı hareket edenlere uygulanmak üzere, 50.000 Türk Lirası’ndan 500.000 Türk Lirası’na kadar değişen idari para cezaları öngörülmüştür. Bunun yanı sıra, Kanun’un belirli hükümlerine aykırılık hâlinde, FOB bedelinin belirli yüzdelerine veya toplam numune bedelinin belirli bir katına tekabül eden miktarda idari para cezaları da öngörülmüştür
Yürürlük ve Geçiş Hükümleri
Kanun, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’u yürürlükten kaldırmıştır.
Kanun’un uygulama mevzuatı yürürlüğe konuluncaya kadar, 4703 sayılı Kanun’un uygulama mevzuatı ve 4703 sayılı Kanun’a dayanılarak yürürlüğe konulan teknik düzenlemelerin Kanun’a aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecektir.
Cumhurbaşkanı tarafından yeni bir karar yürürlüğe konuluncaya kadar, dış ticarete konu ürünlerin uygunluk denetimlerine ilişkin 28 Ocak 2013 tarihli ve 2013/4284 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararı hükümlerinin uygulanmasına devam edilecektir.
Kanun, yayım tarihi olan 12 Mart 2020’den bir yıl sonra yürürlüğe girecektir.
12 Mart 2020 tarih ve 31066 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kanun’un tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
