Türkiye’de karşılıksız çek keşide etmek adli para cezası gerektiren suç olarak tanımlandı ve çek hesabı açılması zorlaştırıldı. Eski mevzuat düzenlemeleri uyarınca, kötü niyetli kullanıcılar kolayca karşılıksız çek keşide edebiliyordu. Ancak, getirilen yeni düzenlemeler ile bu alanda piyasada çeke duyulan güvenin artırılması ve karşılıksız çekin önüne geçilmesi amacıyla önemli adımlar atıldı. Çek ile ilişkili mevzuat değişiklikleri genel olarak 9 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmekle birlikte bazı hükümlerin yürürlüğü 31 Aralık 2017 tarihine bırakıldı.
6728 numaralı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Değişiklik Kanunu”) 9 Ağustos 2016 tarihli ve 29796 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.
Değişiklik Kanunu ile çek konusunda getirilen önemli değişiklikler aşağıdaki gibidir:
- Çek hesabı açmak isteyenlerin bankaya adli sicil kaydı da vermesi gerektiği düzenlenmiştir.
- Bankalara, açılan çek hesabının sahibi olan gerçek veya tüzel kişinin ve şirket yetkililerinin çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığını kontrol etme yükümlülüğü getirilmiştir. Bankalar ayrıca çek hesabı açan kişilere dair bilgileri Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’ne bildirecektir.
- Çek hesabı sahibi gerçek kişinin kimlik numarası, tüzel kişinin MERSIS numarası çek üzerine yazılacaktır. Çek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması halinde ayrıca düzenleyenin kimlik numarası da yazılacaktır.
- Karşılıksız çek keşide etmek, keşide edilen her karşılıksız çek için 1500 güne kadar adli para cezası gerektiren suç olarak tanımlanmış, ayrıca hükmedilecek adli para cezasının her halükarda çek bedelinin karşılıksız kalan miktarının altında kalmayacağı da düzenlenmiştir.
- Karşılıksız çek düzenlediği tespit edilen kişilerle ilgili olarak mahkemece çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı konacaktır. Hakkında çek hesabı açma yasağı verilen kişilere dair bilgiler Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi tarafından bankalara bildirilecektir. Bu kişiler çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı süresince şirketlerin yönetim organlarında görev alamayacaklardır. Ancak hakkında yasaklama kararı verilenlerin halihazırda yönetim organı üyesi olmaları halinde üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam edecektir.
- Son olarak 31 Aralık 2017 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek düzenleme uyarınca, lehine karekodlu çek düzenlenen lehtar, aldığı çeki Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi tarafından oluşturulacak bilgi paylaşım sistemine kaydedecektir. Sisteme kayıt tarihinden sonra çek düzenleyen tüzel kişinin temsilcilerinde meydana gelen değişiklikler, çek hesabı sahibi tüzel kişinin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.
Bu linke tıklayarak Değişiklik Kanunu’nun tam metnine ulaşabilirsiniz.