9 Temmuz 2025 tarihli ve 32545 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7512 sayılı İklim Kanunu (“Kanun”) ile Türkiye’nin Paris Anlaşması kapsamındaki ulusal katkı beyanları ilk kez bir iç hukuk dayanağına kavuşmuş olup, karbon düzenlemeleri, emisyon ticaret sistemi ve iklim finansmanı gibi temel başlıklarda mevzuat altyapısı oluşturulmuştur.
Yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda hazırlanan Kanun, iklim değişikliği ile mücadele kapsamında çok sayıda önemli yenilik ile birlikte kamu ve özel sektöre yönelik önemli yükümlülükler getirmektedir.
1. Genel Bakış
Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadelesine yönelik uzun süredir beklenen Kanun, kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte gerçek ve tüzel kişileri kapsamaktadır. İklim değişikliğiyle mücadeleye ve uyuma ilişkin faaliyetler, planlama ve uygulama araçları, Emisyon Ticaret Sistemi, gönüllü karbon piyasaları ve denkleştirme, gelir ve desteklerin kullanımı ve yaptırımlar gibi çok sayıda başlığı kapsayan Kanun, iklim politikalarını sistematik bir yapıya kavuşturmaktadır.
Kanun kapsamındaki temel düzenlemelere ilişkin detaylar, aşağıdaki başlıklar altında ele alınmıştır.
2. İklim Değişikliği ile Mücadele Faaliyetleri
İklim değişikliği ile mücadele, (i) sera gazı emisyonlarının azaltılması ve (ii) iklim değişikliğine uyum faaliyetleri olmak üzere iki başlık altında ele alınmış ve bunların İklim Değişikliği Başkanlığı (“Başkanlık”) tarafından yıllık bazda izleneceği düzenlenmiştir. Buna göre hem sera gazı emisyonlarının azaltılmasında hem de iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinde Ulusal Katkı Beyanı, net sıfır emisyon hedefi ve Başkanlık tarafından hazırlanan strateji belgeleri ve eylem planları esas alınacaktır.
Sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik faaliyetler bakımından kamu kurum ve kuruluşları, planlarını bu hedeflere göre güncelleyerek enerji, su ve hammadde verimliliğini artırmak, yenilenebilir enerji kullanımını yaygınlaştırmak ve sıfır atık sistemlerini hayata geçirmekle yükümlü olacaktır. Ayrıca karbon yutağı alanlarının korunması ve artırılması için de tedbir alınması öngörülmektedir.
İklim değişikliğine uyum faaliyetleri kapsamında ise, su kaynaklarının yönetimi, ekosistemlerin korunması, tarımda doğa temelli çözümlerin teşviki ve afet risklerinin azaltılmasına yönelik erken uyarı sistemleri gibi önlemler kamu kurum ve kuruluşlarının sorumluluğunda olacaktır.
3. Planlama ve Uygulama Araçları
Kanun ile birlikte, kamu kurum ve kuruluşlarının iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum çalışmalarını etkin biçimde yürütebilmesi amacıyla planlama ve uygulama araçları düzenlenmiştir.
Planlama araçları bakımından kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanan strateji, plan ve politika belgelerinde, Başkanlık tarafından yayımlanan strateji ve eylem planları esas alınacaktır.
Ulusal düzeyde strateji ve eylem planları dönemsel olarak hazırlanacak, uygulanacak, izlenecek ve güncellenecektir. Yerel düzeyde ise her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları oluşturulacaktır.
Diğer taraftan, uygulama araçları ise finansal araçlar, teknoloji araçları ve kapasite geliştirme araçları olmak üzere üç kategoriye ayrılmıştır.
Kanun kapsamında, finansal araçlar bakımından birtakım teşvik ve destek kaynakları ile sigorta araçlarının geliştirileceği, Türkiye Yeşil Taksonomisi’nin kurulacağı ve ithal edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını ele almak için Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın kurulabileceği düzenlenmiştir.
Bunun yanında, kapasite geliştirme araçları bakımından yeşil iş gücünün yetiştirilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK ile koordineli bir şekilde çalışılacağı ortaya konulmuştur.
4. Emisyon Ticareti Sistemi
Kanun kapsamında Emisyon Ticareti Sistemi’nin (“ETS”) kurulacağı ve Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi’nin ETS piyasasını işleteceği düzenlenmiştir.
Buna göre, sera gazı emisyonuna neden olan işletmelerin faaliyetlerine devam edebilmesi için Başkanlık’tan emisyon izni alması zorunlu hale gelirken, ulusal tahsisat planı kapsamında işletmelere yıllık tahsisatlar verilecektir. Bu tahsisatların teslim edilmemesi durumunda ek yükümlülükler ve yaptırımlar uygulanacaktır.
Bunun yanında, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın (“Bakanlık”) başkanlığını üstleneceği Karbon Piyasası Kurulu (“Kurul”) ise Resmi Gazete’de yayımlanacak Ulusal Tahsisat Planı’nın onaylanmasına, ETS piyasasındaki ücretsiz tahsisatların dağılımına, birincil piyasada satışa sunulacak tahsisat miktarına, ETS kapsamında hangi oranda denkleştirme işlemlerinin kullanılabileceğine karar verecektir. Bunların yanında, Kurul, ETS’ye ilişkin stratejilerin, sınırlamaların, ithal ve ihraca ilişkin temel politikanın belirlenmesinde yetkili olacaktır. Piyasa işletmecisi olan Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi ve Merkezî Uzlaştırma Kuruluşu gibi aktörler ise sistemin mali ve teknik işleyişinden sorumlu olacaktır.
Diğer taraftan, ETS kapsamındaki yükümlülüklerin bir kısmı karbon kredileri ile karşılanabilecek olup ulusal karbon kredilendirme ve denkleştirme sistemi kurulacak ve bu sistem üzerinden karbon azaltımı projeleri desteklenecektir. Bu kapsamdaki proje sahipleri ise projelerini bu sisteme kaydettirmekle yükümlüdür.
5. Geçiş Dönemi ve Önemli Tarihler
Kanun kapsamındaki geçiş dönemi hazırlıkları ve bazı önemli tarihler ise aşağıdaki gibidir:
- ETS tamamen uygulanmadan önce pilot dönem uygulaması yapılacak olup bu dönemde Kanun kapsamında belirlenen ve aşağıda aktardığımız idari para cezaları %80 oranında indirilecektir.
- ETS kapsamı dahilinde yer alacak işletmeler 08.07.2028 tarihine kadar sera gazı emisyon izni almak zorundadır. Bu işletmelerin bu tarihe kadar bir kereye mahsus olmak üzere sera gazı izinlerinin olduğu kabul edilecektir. Bu süre, Karbon Piyasası Kurulu’nun kararı doğrultusunda Başkanlık tarafından 08.07.2030 tarihine kadar uzatılabilir.
- İklim değişikliği ile mücadele faaliyetleri kapsamındaki mevzuat ve planlama araçları en geç 31.12.2027 tarihine kadar hazırlanacak olup bu süre Cumhurbaşkanı tarafından 31.12.2028 tarihine kadar uzatabilecektir.
- Yerel iklim değişikliği eylem planları ise en geç 31.12.2027 tarihine kadar hazırlanacak olup bu süre Bakanlık tarafından 31.12.2028 tarihine kadar uzatılabilecektir.
6. Yaptırımlar ve Denetim Mekanizmaları
Kanun kapsamında uygulanacak idari para cezaları, ihlalin niteliğine göre 120.000 TL ile 50.000.000 TL arasında değişmektedir.
Sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, ETS kapsamındaki tahsisatların teslim edilmemesi veya izinsiz faaliyet yürütülmesi durumlarında para cezaları öngörülmüştür. Ayrıca, florlu sera gazları ve ozon tabakasını incelten maddelere ilişkin usullere aykırılık hâlinde de sektör bazlı cezalar uygulanmaktadır. Benzer şekilde, ETS kapsamında 3 yıl üst üste tahsisat yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletmelerin izinleri iptal edilebilmektedir.
İdari para cezalarının yanı sıra faaliyet durdurma, tahsisatlara erişim kısıtlaması ve emisyon izni verilmemesi gibi idari tedbirler de Kanun kapsamında düzenlenmektedir. Ayrıca, fiilin Türk Ceza Kanunu veya ilgili mevzuat kapsamında suç teşkil etmesi hâlinde cezai sorumluluklar saklı tutulmuştur.
Yaptırımların uygulanması ve denetimi, esas olarak Başkanlık tarafından yürütülecek olup gerekli durumlarda yerinde denetim için taşra teşkilatları da sürece dahil olabilecektir.
Kanunun tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.
