Anayasa Mahkemesi (“AYM“), 5 Kasım 2024 tarihli ve 2024/187 sayılı kararında (“Karar”), 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (“MÖHUK“) 27. maddesinin iş sözleşmelerine uygulanacak hukuku belirleyen (1) numaralı fıkrasını Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Buna karşılık, aynı maddenin işçinin işini mutat olarak yaptığı işyerinin hukukunun esas alınmasını öngören (2) numaralı fıkrasını Anayasa’ya uygun bulunarak iptal talebi reddetti. i. Karar, 10 Mart 2025 tarihli ve 32837 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

Kararın Gerekçesi

AYM’ye yapılan başvuruda, 5718 sayılı MÖHUK’un 27. maddesinin iş sözleşmelerine uygulanacak hukuku belirleyen hükümlerinin hukuk devleti, eşitlik, ölçülülük ilkeleri ile hak arama hürriyetini ihlal ettiği iddia edilmiştir. AYM, bu çerçevede yaptığı değerlendirmede şu gerekçelere dayanmıştır:

  • Hukuk Seçimi Yapılan İş Sözleşmeleri:

İş sözleşmelerinde tarafların hukuk seçimi yapmasına imkân tanınmasının, işçi aleyhine sonuç doğurabilecek bir mekanizmaya dönüşme riski taşıdığı vurgulanmıştır. İşçi, sözleşmenin zayıf tarafı olduğundan, işverenin dayattığı bir hukuk sistemine tabi kılınarak daha az koruma sağlayan düzenlemelere maruz kalabilecektir. Bu durum, devletin çalışanların haklarını koruma yükümlülüğü ile bağdaşmamaktadır. AYM, işçinin ekonomik ve sosyal haklarının korunmasının devletin pozitif yükümlülükleri arasında yer aldığını vurgulamamış ve bu nedenle söz konusu hükmün iptaline karar vermiştir.

  • Daha Sıkı İlişkili Hukukun Uygulanmaması:

AYM, işçinin mutat işyeri hukukunun emredici hükümlerinden daha düşük seviyede koruma sağlayan bir hukuk seçildiğinde, işçinin bu koruma seviyesinin altında kalmasını engelleyecek bir güvence getirilmemesini eleştirmiştir. Bu kapsamda, işçinin tabi olduğu hukukun, tarafların anlaşmasına bırakılmaması, işçiyi koruyacak asgari güvencelerin sağlanması gerektiği belirtilmiştir.

  • Mutat İşyeri Hukuku:

MÖHUK’un 27. maddesinin (2) numaralı fıkrasında, iş sözleşmesine tarafların hukuk seçimi yapmaması hâlinde işçinin işini mutat olarak yaptığı işyeri hukukunun uygulanacağı düzenlenmiştir. AYM, bu düzenlemenin, işçinin haklarının korunması açısından yeterli güvenceler içerdiğini ve Anayasa’ya aykırılık taşımadığını belirterek iptal talebini reddetmiştir. Ayrıca AYM gerekçesinde, uluslararası çalışma ilişkilerinde mutat işyeri hukukunun korunmasının işçi hakları açısından kritik bir güvence sağladığını da belirtmiştir.

Kararın Etkileri ve Uygulanması

Bu Karar ile iş sözleşmelerinde tarafların seçtiği hukukun, işçinin mutat işyeri hukukundan daha düşük bir koruma sağlaması halinde uygulanamayacağı belirtilmiş, ayrıca iş sözleşmelerinde daha sıkı ilişkili bir hukukun uygulanmasına imkân verilmemesi nedeniyle işçilerin mağdur olabileceği değerlendirilmiş ve bu doğrultuda MÖHUK’un 27. maddesinin (1) numaralı fıkrası için iptal kararı verilmiştir. Buna karşılık, mutat işyeri hukukunun esas alınmasına ilişkin MÖHUK’un 27. maddesinin (2) numaralı fıkrası işçinin haklarının korunması açısından yeterli güvenceler içerdiğinden  korunmuştur.

İptal edilen hüküm, Resmî Gazete’de yayımlandıktan 6 (altı) ay sonra yürürlüğe girecek olup, kararın tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

 

Paylaş:

Linkedin'de paylaş Twitter'da paylaş Facebook'ta Paylaş E-postada paylaş Pay