Avrupa Birliği (“AB”) Komisyonu, AB üyesi olmayan ülkelerdeki çevrimiçi ve çevrimdışı mecralarda yer alan fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlallerine ilişkin önemli bilgi ve tespitler içeren, ikinci Korsan ve Taklit Ürün Gözlem Listesi’ni (“Gözlem Listesi”) 14 Aralık 2020 tarihinde yayınladı.
İlki 2018 yılında yayınlanan Gözlem Listesi, AB üyesi olmayan ülkelerde korsan ve taklit ürün sunulan gerek fiziksel gerekse de çevrimiçi pazaryerlerini ve bunları sağlayan işletmeleri ifşa ederek, ilgili devletlerin dikkatini ihlallere çekmeyi, tüketicileri bilgilendirmeyi ve bu surette korsan ve taklit ürünlere ilişkin farkındalığı arttırmayı hedeflemektedir.
Gözlem Listesi, (i) telif hakkı korumalı içeriğe erişim sağlayan ya da erişimi kolaylaştıran çevrimiçi hizmet sağlayıcıları, (ii) e-ticaret platformları, (iii) ilaç satışını kolaylaştıran çevrimiçi eczaneler ve hizmet sağlayıcıları ve (iv) fiziksel pazar alanları olmak üzere, 4 ana başlık altındaki ihlallere odaklanmaktadır.
Gözlem Listesi’nde 2018 yılında olduğu gibi Türkiye’de yer alan hak ihalelerine dair de tespitler bulunmakta olup, bu kapsamda raporda Türkiye ile ilgili aşağıdaki tespitlerde bulunulmuştur:
- Telif hakkı korumalı içeriğe erişim sağlayan çevrimiçi hizmet sağlayıcılarının bağlayıcı ve yönlendirici internet siteleri başlığı altında, görsel iletişim sektöründe en çok şikâyet alan internet siteleri arasında, 2018 yılında yayınlanan listede de yer alan fullhdfilmizlesene (fullhdfilmizlesene.com veya www.fulllhdfilmizlesene.org) yer almaktadır. İlgili internet sitesi, hizmet sağlayıcı, çevrimiçi video platformları ve barındırma servisleri ve siber engelleyicilere bağlantıları toplayarak, düzenleyerek ve dizine ekleyerek, sınıflandırdığı (türe göre, en çok önerilen ve en çok görüntülenen vb.) filmlerin ve diğer içeriklerin yetkisiz kopyalarına erişimi sağlamaktadır. Sitenin hizmet sağlayıcısının alan adı gizliliğinden yararlanarak ve farklı sunucu servisleri kullanarak kimliğini ve adresini gizleyebildiği belirtilmektedir. Öte yandan 2018 ve 2020 yılındaki listeler karşılaştırıldığında, ilgili sitenin 2018’de aylık 40 milyon ziyaretçisine karşın 2020 yılının Haziran ayı için 9.60 milyon ziyaretçisi olduğu dikkat çekmektedir. 2020 yılının Haziran ayında ziyaretçilerin %88.68 Türkiye’den erişim sağladığı tespit edilmiştir. 2018 yılında yayınlanan Gözlem Listesi uyarınca, SimilarWeb sıralamalarına göre ilgili internet sitesi küresel anlamda 1.313. sırada yer almaktayken, yıllık süreçte bu rakam 3.131’e gerilemiştir.
- E-ticaret platformlarının son yıllardaki ekonomik üstünlüğü, fiziksel pazaryerlerini ciddi bir şekilde geride bıraksa da fiziksel pazaryerleri taklit ve korsan ürünlerin ticareti konusunda hala önemli yer tutmaktadır. Listede, Türkiye’nin taklit ve korsan ürün ticareti konusunda en büyük fiziksel pazaryeri olarak kabul edilen, 4.000’in üzerinde dükkânı bünyesinde barındıran ve özellikle çanta, saat, giyim eşyaları, deri ürünler, parfüm ve oyuncaklar dahil birçok taklit ürünün satışa sunulduğu Kapalıçarşı da yine yer almaktadır. 2020 yılında yayınlanan Gözlem Listesi’nde yine Kapalıçarşı taklit ürünlerin ticareti konusunda Türkiye’nin en geniş pazaryeri olarak gösterilmiş ve 2018 yılından farklı olarak Kapalıçarşı’daki ihlallere ilişkin arama el koyma kararı almanın ne kadar zor olduğunun da altı çizilmiştir. Güncel raporda geçen iki senelik dönemde çok nadir arama-el koyma işlemi yapıldığı belirtilmiş, sanıklar hakkında verilen cezaların çoğunlukla ertelenmesi ve cezaların caydırıcı olmadığı eleştirilmiştir. Güncel listede Kapalıçarşı’nın yanı sıra İzmir’de yer alan Bedesten Çarşısı ve yine İstanbul’da yer alan Ak Çarşı da taklit nitelikte ürünlerin satıldığı diğer fiziksel pazaryerleri olarak belirtilmiştir.
AB Komisyonu tarafından ikincisi yayınlanan Korsan ve Taklit Ürün Gözlem Listesi’nin İngilizce tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
