Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (“Bakanlık”) tarafından 9 Aralık 2017 tarihli 30265 numaralı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik; tarım arazilerinin sınıflandırılması, büyük ovaların belirlenerek koruma altına alınması, toprak koruma planlarının hazırlanması ve Toprak Koruma Kurulu’nun teşekkülü gibi pek çok konuda düzenlemeler getiriyor.
Yönetmeliğe göre her ilde vali başkanlığında toplam dokuz üyeden oluşacak Toprak Koruma Kurulları (“Kurul”) teşekkül edecektir. Kurul’un 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda verilenlerin yanında Yönetmelik tarafından da çeşitli görevleri düzenlenmiştir. Kurul’un başlıca görevleri arasında şunlar yer alır:
- Tarım arazilerinin korunması ve geliştirilmesine yönelik inceleme, değerlendirme ve izleme yapmak, toprak koruma ile ilgili sorunları giderici önlemleri almak,
- Arazi kullanımı gerektiren tüm girişimleri yönlendirmek, arazi özelliklerinin iyileştirilmesine yönelik projeleri incelemek ve onaylamak,
- Toprak koruma önlemlerinin yerine getirilmesini yerel ölçekte takip etmek ve değerlendirmek,
- Ülkesel, bölgesel ve yerel planlar arasındaki uyumu denetlemek,
- Tarım arazilerinin kullanılması ile ilgili talepleri almak ve görüş oluşturarak bu talepleri ilgililere aktarmak.
Yönetmelik ile toprak ve arazi varlıklarının belirlenmesi bakımından da ayrıntılı hükümler ihdas edilmiştir. Buna göre Bakanlık toprak arazi varlığının belirlenmesi amacıyla toprak koruma ve kullanmaya yönelik arazi ve toprak sınıflandırmalarını ve haritaları yapar veya yaptırır. Toprak sınıflaması sonucu hazırlanan harita ve raporlar ülke düzeyinde Bakanlık tarafından onaylanır. Arazi kullanım planları da yine Bakanlık tarafından hazırlanır veya hazırlattırılır, yapılacak etüt çalışmaları bakımından uyulması gereken esasları ve standartları da Bakanlık belirler. Toprağın doğal ya da insan faaliyetleri sonucu bozulmasının önüne geçmek için hazırlanacak toprak koruma projeleri de Yönetmelik kapsamında düzenlenmiştir.
Tarım arazileri, Yönetmelikte kullanım şekillerine göre;
- Mutlak tarım arazileri,
- Özel ürün arazileri,
- Dikili tarım arazileri ve
- Sulu tarım arazileri
şeklinde bir ayrıma tabi tutulmuştur. Ancak kullanım şekilleri her ne olursa olsun esas itibariyle tarım arazilerinin tarım dışı amaçlarla kullanılmamaları gerekmektedir. Tarım arazilerinin hangi istisnalar halinde tarım dışı amaçlarla kullanılabileceğine ilişkin Yönetmelikte bir dizi esas belirlenmiştir. İlgili esaslara göre tarım arazileri ancak alternatif alan bulunmaması ve Kurul’un uygun görmesi şartıyla:
- Savunmaya yönelik ihtiyaçlar,
- Doğal afet sonucu geçici yerleşim ihtiyacı,
- Petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetleri,
- Kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetleri,
- Kamu yararı kararı alınmış plan ve yatırımlar,
- Kamu yararı gözetilerek yol, altyapı ve üstyapı faaliyetlerinde bulunacak yatırımlar,
- Yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımı ile ilgili yatırımlar,
- Jeotermal kaynaklı teknolojik sera yatırımları
için toprak koruma projelerine uyulması kaydıyla ve Bakanlık tarafından izin verilmesi şartıyla amaç dışı kullanılabilir.
Yönetmeliğin tam metnine linkten ulaşabilirsiniz.
