Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Temsilciliği, ticaret ortakları olan ülkelerde fikri ve sınai haklarının koruması ve uygulanması ile ilgili 2018 Özel 301 Raporu’nu (“Rapor”) yayınladı. Rapor, fikri mülkiyet haklarının korunması ve uygulanmasının kötüye gittiği veya yetersiz kalmaya devam ettiği ülkeleri ve fikri mülkiyet haklarına dayanan ABD vatandaşlarının eşit ve adil pazar erişimi konusunda sorun yaşadığı ülkeleri tespit etmektedir.
Rapor Türkiye’nin halen izleme listesinde bulunduğunu ve aşağıdaki hususlara değinilmektedir:
- Türkiye’de ilaçların üretiminin denetlenmesi ve özellikle yerel fiyatlandırma ve geri ödeme politikaları bakımından etkinlik, şeffaflık ve eşitlik bakımından eksiklik bulunmaktadır. Devlet otoriteleri yerli ilaç üretimini teşvik etmek adına, Türkiye’de üretilmeyen ilaçları geri ödeme listesinden çıkarma eğilimindedir.
- Rapor, patent tecavüzü uyuşmazlıklarının jenerik ilaçların piyasaya sürülmeden evvel hızlı çözümünü de desteklemektedir.
- OECD ve Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi tarafından hazırlanan “Sahte Mallarda Ticaretin Gerçek Rotalarının Belirlenmesi” raporuna göre Türkiye sahte deri ürünler, gıda maddeleri ve kozmetikler bakımından en büyük üreticilerden biridir.
- Türkiye’nin transit geçiş noktalarından biri olarak stratejik önemi dikkate alındığında, özellikle açık tecavüz durumlarında Türk Polisi’ne re’sen durdurma ve fikri mülkiyet haklarının korunması ve uygulamasını güçlendirme için diğer vasıtalar da tanınmalıdır.
- Rapor, Türkiye’nin 2016 yılında gümrüklerde sahte ürünlerin durdurulması bakımından %35 artış gösterdiğini kabul etmektedir. Ancak, raporda Türk gümrük görevlilerinin gümrük sınırında veya transit geçişte sahte ürünlere karşı re’sen ürünleri durdurma ve imhasına karar verme yetkisine sahip olmamaları eleştirilmektedir. Rapor, Kanada, Mısır, Endonezya, Meksika, Türkmenistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Özbekistan’ı da aynı şekilde bu yönden eleştirmektedir.
- Rapor, telif haklarının tecavüzü karşısında öngörülen yaptırımların caydırıcı olmadığını eleştirmektedir. Bu açıdan Türkiye tüm WIPO İnternet Sözleşmelerinin tam uygulanması da dahil olmak üzere, çevrimiçi korsan kullanımlara ilişkin etkin bir mekanizma oluşturulması ve meslek birliklerinin adil ve şeffaf bir yönetime sahip olmalarının zorunlu kılınması hususunda teşvik edilmektedir.
Rapor’un İngilizce tam metnine şu bağlantıdan erişilebilir.
