Türkiye, ilaçta yerelleşme uygulamalarına ilişkin Avrupa Birliği (“AB”) ile arasında devam eden uyuşmazlık hakkındaki Dünya Ticaret Örgütü (“DTÖ”) raporuna karşı tahkime başvurdu.
AB ile Türkiye arasında devam eden uyuşmazlık, 2 Nisan 2019 tarihinde AB’nin Türkiye’nin ilaçta yerelleşme politikası kapsamında uyguladığı bir kısım kuralları DTÖ’ye şikayet etmesi ile başlamıştır. AB’nin şikayetine konu uygulamalar kapsamında Türkiye içinde üretim yapma şartı, teknoloji transferi şartı, bu şarta uymayan ilaçların ithalatının yasaklanması ve ilaç ruhsat başvurularında yerelleştirme programına bağlı önceliklendirme uygulamaları bulunmaktadır.
AB, şikayete konu uygulamaların 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (“GATT 1994”) dahil olmak üzere birtakım uluslararası anlaşmayı ihlal ettiğini iddia etmiştir. AB’nin talebi üzerine, uyuşmazlık hakkında rapor hazırlanması için DTÖ, 17 Mart 2020’de panel oluşturmuş ve panel raporunu 11 Kasım 2021 tarihinde tamamlamıştır.
22 Mart 2022’de Türkiye ve AB ortak hareket ederek uyuşmazlığa ilişkin olarak tahkim prosedürünün uygulanması hakkında anlaştıklarını bildirmişlerdir. Taraflar ayrıca son hâline getirilmiş raporun taraflara iletilmesini ve tarafların tahkim prosedürünü ikame etmeleri halinde raporun kamu ile paylaşılması için izin verilmesini talep etmişlerdir.
25 Nisan 2022 tarihinde Türkiye, Karara İtiraz Bildirimi aracılığıyla tahmin prosedürünü başlatmış ve panel tarafından taraflara iletilen kararın tam metnini kamu ile paylaşmıştır.
Panel raporu özetle aşağıdaki ana hususları içermektedir:
- Yerelleşme şartı, tüketicilerin ithal ilaç ürünleri yerine yurt içinde üretilen ilaç ürünlerini seçmeleri için finansal bir teşvik yaratmak üzere tasarlanmış olması ve dolayısıyla ithal ilaç ürünlerine “daha az elverişli muamele” gösterilmesine yol açması sebepleriyle GATT 1994’ün III:4 numaralı maddesi ile düzenlenen ulusal işlem kuralına aykırılık taşımaktadır.
- Önceliklendirme tedbiri GATT 1994’ün III:4 numaralı maddesine aykırıdır.
Panel, AB’nin iddialarına karşı yöneltilen Türkiye’nin savunmalarını ise reddetmiştir.
Uyuşmazlık hakkında karar üç hakemden oluştan hakem heyeti tarafından verilecektir.
Uyuşmazlık hakkında detaylı bilgi ve gelişmelere bu bağlantıdan, tahkim başvurusuna ilişkin bildirime ise bu bağlantıdan erişebilirsiniz. (Yalnızca İngilizce)
