Avrupa Birliği Adalet Divanı (“ABAD”), İtalyan balzamik sirke üreticisi Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena’nın (“Consorzio”) Alman üretici Balema GmbH’ye (“Balema”) karşı açtığı talebi inceledi. Consorzio talebinde, Balema’nın ürün etiketleri üzerinde “balsamico” ibaresini kullanmasının “Aceto Balsamico di Modena PGI” (“İbare”) tescilinden kaynaklanan coğrafi işaret korumasını aştığını iddia etmekteydi.
Yaptığı değerlendirme sonucu Balema lehine karar alan ABAD, “balsamico”nun İbare’den ayrı olarak tek başına coğrafi işaret korumasından yararlanamayacağını ifade etti.
Consorzio’nun, İbare’yi coğrafi işaret olarak tescil sürecini hatırlatacak olursak, başvurunun akabinde, Almanya, Fransa ve Yunanistan bu başvuruya halihazırda piyasada olan ürün markalarının olumsuz etkileneceklerini belirterek itiraz etmişlerdir. Avrupa Komisyonu, coğrafi işaret korumasının İbare’nin bütününe ilişkin olması, dolayısıyla Avrupa Birliği mevzuatı uyarınca da coğrafi işaret olmayan terimlerin tek başına, birlikte veya bu terimlerin tercümesi olarak dahi serbestçe kullanılabileceği gerekçesiyle, tescil edilerek coğrafi işaret korumasından yararlanmasını kabul etmiştir.
Karara konu olayda ise,
- Consorzio, 25 yıldır üzümlerden yapılan balzamik içeren ürünler üreten ve piyasaya süren Balema’nın ürün etiketleri üzerinde “Balsamico” kelimesini kullanmasının İbare’nin coğrafi işaret tescilinden doğan haklarını ihlal ettiğini iddia etmiş, Balema’ya bir ihtarname göndermiş, devamında Almanya Mahkemesi’nde dava açmıştır.
- Almanya İlk Derece Mahkemesi ve yüksek mahkeme, Balema’nın kullanımlarının tecavüz teşkil ettiğine karar vermiştir.
- Balema’nın temyiz isteği üzerine, dosya Almanya Federal Mahkemesi’ne intikal etmiştir.
- Almanya Federal Mahkemesi, Balema’nın kullanımının haksız olup olmadığının saptanmasında öncelikle İbare’nin tamamının mı yoksa her bir parçasının mı coğrafi işaret korumasından yararlandığının belirlenmesi gerektiğine karar vermiştir.
- Almanya Federal Mahkemesi, korumanın İbare’yi oluşturan her bir kelime için genişleyebileceğini vurgulamakla beraber, komisyonun koruma altındaki ibarelerin tescil edilmesinde sınırlandırma yapılabileceği hususunun hukuka aykırılık teşkil etmediğini de dikkate almıştır.
- Almanya Federal Mahkemesi ABAD’a İbare’nin korunmasının, isimde yer alan ancak coğrafi olmayan (“Aceto”, “Balsamico”, “Aceto Balsamico”) bileşenlerinin de bir bütün olarak kullanılmasını sağlıyor mu?” sorusunu yöneltmiştir.
ABAD, İbare’nin bir bütün olarak tescil edildiği ve korumadan faydalandığını, ulusal ve uluslararası pazarda reddedilemez bir tanınmışlığa haiz olduğunu belirtmiştir. Kural olarak coğrafi işaretler bir bütün olarak korunduğundan aksi bir şerh olmadıkça bu işaretlerde yer alan ibareler de ayrı olarak üçüncü kişiler tarafından kullanılamaz. Ancak İbare’nin tescil sürecinde bu kuralların aksine, itiraz eden üye ülkelerde yalnızca “balsamico” veya bunun tercümesi olan sözcüklerin kullanıldığı, ancak korumanın bir bütün olarak İbare’ye tanındığı, bu sebeple de bunların coğrafi bölge atfına ilişkin olmayan ayrı kısımlarının kullanılabileceği belirtilmiştir. Devamında “aceto” kelimesinin herkes tarafından kullanılan bir kelime, “balsamico” kelimesinin ise İtalyancada “balsamic” kelimesinin sıfat hâli olduğunu ve herhangi bir coğrafi işarete referans olmadığını belirtmiştir. Bu kapsamda İbare’nin, koruma kapsamında coğrafi olmayan ibarelerin yararlanamayacağına hükmetmiştir.
Ülkemizde 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda da coğrafi işaretlerin tescil edilebilme şartları düzenlenmiştir. Ancak coğrafi işaretlerin içerdiği diğer kelime unsurlarının ayrı olarak coğrafi işaret korumasından yararlanıp yararlanmayacağı düzenlenmemekle beraber olası bir uyuşmazlıkta bu karar yol gösterici olabilir.
4 Aralık 2019 tarihli ABAD kararının İngilizce tam metnine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.