Ödeme Hizmetleri ve E-Para İhracına ilişkin AB – PSD2’yi Takip Eden İkincil Mevzuat Düzenlemeleri Yürürlüğe Girdi

1. Giriş

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından hazırlanan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) ile Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ (“Tebliğ”) 1 Aralık 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece, 7 Haziran 2014 tarihli ve 29043 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yönetmelik (“Mülga Yönetmelik”) ile 27 Haziran 2014 tarihli ve 29043 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ödeme Kuruluşları ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemlerinin Yönetimine ve Denetimine İlişkin Tebliğ (“Mülga Tebliğ”) yürürlükten kaldırıldı.

22 Kasım 2019 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak 1 Ocak 2020 itibarıyla yürürlüğe giren 7192 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun’a (“6493 sayılı Kanun”) değişiklikler getirilmişti. Bu kapsamda,

• Ödeme hizmeti kullanıcısının isteği üzerine başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan ödeme hesabıyla ilgili sunulan ödeme emri başlatma hizmeti,
• ödeme hizmeti kullanıcısının onayının alınması koşuluyla, ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan bir veya daha fazla ödeme hesabına ilişkin konsolide edilmiş bilgilerin çevrim içi platformlarda sunulması hizmeti,
• Ödemeler alanında toplam büyüklük veya etki alanı açısından TCMB tarafından belirlenecek seviyeye ulaşan diğer işlem ve hizmetler

düzenlenmiş ve faaliyet alanları Avrupa Birliği Komisyonu tarafından düzenlenen  Ödeme Hizmetleri Direktifi 2 (Directive (EU) 2015/2366) (“PSD2”) ile paralel hâle getirilmişti. Ek olarak, TCMB ödeme hizmeti kapsamındaki belirli bir işlem türüne ilişkin olarak herhangi bir isim altında işlemin taraflarından birinin aldığı ücret, masraf, komisyon ve diğer menfaatlerin nitelikleri ile azami miktar ya da oranlarını tespit etmeye, bunları kısmen veya tamamen serbest bırakmaya yetkili kılınmıştı.

Söz konusu düzenlemeleri esas alarak TCMB tarafından hazırlanan Yönetmelik ve Tebliğ ile, PSD2 düzenlemelerine uyumlu şekilde uygulamada belirleyici olacak daha kapsamlı düzenlemeler getirilmiştir.

2. Yönetmelik ile Getirilen Düzenlemeler

2.1 Esaslı Değişiklikler

Yönetmelik ile ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının (“Kuruluş”) yetkilendirilmesi ve faaliyetleri ile ödeme hizmeti sağlayıcılarına, ödeme hizmetlerinin sunulmasına ve elektronik para ihracına ilişkin usul ve esasların düzenlenmesi hedeflenmektedir.

86 madde ve altı kısımdan oluşan Yönetmelik’e dair önemli bazı düzenlemeler konu bazında aşağıda yer almaktadır:

Yeni Kavramlar

• Yönetmelik ile ilk kez tanımlanan kavramlar mevcuttur. Bunlar; (i) herhangi bir şekilde ödeme hesabına bağlı olmayan ve kimlik tespiti veya doğrulaması yapılmamış, önceden ödeme ya da yükleme yapılması suretiyle kullanılabilir hle gelen, tekrar yükleme yapılma imkanı bulunan veya bulunmayan şekilde ihraç edilebilen ve yüklenen bakiye kadar kullanıma izin verilen araç olarak tanımlanan ön ödemeli araçlar ve (ii) ücret, komisyon, faiz gibi fiyat ile ilişkilendirilebilir her türlü niceliksel veri olan rekabete duyarlı veriler Bunun yanı sıra, faaliyet izni istisnasında ve üye alt işyeri olarak karmaşaya sebebiyet veren yaygın mağaza ağı da “Türkiye genelinde belirli bir marka adı altında perakende satış gerçekleştiren tüzel kişileri” olarak Yönetmelik’te düzenleme bulmuştur. İfade etmek gerekir ki; anonim ön ödemeli yani isimsiz kullanılan kartlar, sadece fiziksel ortamda, güven damgasına sahip çevrimiçi mecralarda ve fatura ödemelerinde kullanılabilmektedir. Bu şekilde yasa dışı bahis gibi illegal amaçlarla kullanımın önüne geçilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca anonim ön ödemeli araçlar hariç olmak üzere; ergin olmayan kişilere ön ödemeli araçların ilk ihracı ile elektronik para hesaplarının açılması esnasında ergin olmayan kişinin yasal temsilcisinin onayının alınması, alınan onayın kayıt altına alınması ve bunlar için gerekli prosedürlerin oluşturulması gereklidir.
• Bugüne kadar kuruluşlar tarafından yürütülmekte olan üye iş yeri tanımlaması eklenerek, ödeme işlemlerine ilişkin süreçlerin kolaylaştırılması ve ödemeler alanında dolandırıcılık ve kötü niyetli kullanım faaliyetlerinin önlenmesi amaçlanmıştır. Üye işyerine temin edilecek olan kodlar Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. (“BKM”) tarafından verilecektir.

E-Para Tanımı

• Sadece birebir bir itibari para karşılığı olarak çıkarılan, sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan gayri maddi varlıklar, ihraç eden Kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilmesi elektronik olarak saklanması, 6493 sayılı Kanun’da tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılması ve ihraç eden Kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilmesi durumunda elektronik para olarak kabul edilecektir. 6493 sayılı Kanun uyarınca çıkarılan ikincil düzenlemelerin bu fıkra kapsamında elektronik para olarak değerlendirilecek gayri maddi varlıklara ne şekilde uygulanacağı ve bu tür elektronik paralara ilişkin ihtiyaç duyulan sair usul ve esaslar TCMB tarafından belirlenecektir.

Teminat Zorunluluğu

• Yönetmelik’te Mülga Yönetmelik’te de düzenlendiği üzere, faaliyet izni başvurusunda bulunan şirketin, her türlü muvazaadan ari ödenmiş sermayesinin
• fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetleri sunmak için en az 1.000.000 TL,
• diğer ödeme hizmetlerini sunmak için en az 2.000.000 TL,
• elektronik para ihraç etmek için ise en az 5.000.000 TL

olması gerektiğine dair düzenleme korunmuştur.

Ayrıca,

• münhasıran fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetleri gerçekleştiren ödeme kuruluşları için 2.000.000 TL,
• diğer ödeme kuruluşları için 3.000.000 TL,
• elektronik para kuruluşları için 5.000.000 TL teminatın

TCMB bünyesinde bulundurulması zorunludur.

Faaliyet İzni

• Mülga Yönetmelik çerçevesinde başvuruda istenen belgeler genel anlamda korunmuş olup başvuruda izlenecek yöntem PSD2 ile benzer hâle getirilmiştir.
• Faaliyet izni başvuruları (i) ön başvuru, (ii) istihbari inceleme ve (iii) nihai onay aşamasından oluşacak şekilde yeniden düzenlenmiştir.
• Ön başvuru yapılırken 500.000 TL başvuru ücreti ödenmesi gerekmektedir. Başvurunun herhangi bir aşamada olumsuz sonuçlanması hâlinde başvuru ücreti iade edilmeyecektir.
• Ön başvurunun olumlu sonuçlanması hâlinde TCMB tarafından başvurunun yapıldığına ilişkin bir belge düzenlenerek başvuru sahibine verilir. Başvuru sahibi işbu belge ile 6 ay içerisinde istihbari inceleme aşaması için süreci başlatmak ile mükelleftir; aksi takdirde, TCMB tarafından düzenlenen belge geçerliliğini yitirir. Bu hâlde faaliyet izni almak isteyen Kuruluş’un TCMB’ye tekrar başvuruda bulunması gerekecektir.
• İstihbari inceleme aşamasının TCMB tarafından onaylanması durumunda, onaya ilişkin yazılı bildirimin yapılmasını takip eden 120 gün içerisinde TCMB’ye nihai onay aşaması için başvuru yapılır. TCMB, 120 günlük süreyi başvuru sahibi şirket tarafından makul bir gerekçe sunulması kaydıyla 60 günü geçmeyecek şekilde uzatmaya yetkilidir.
• Nihai onayın verilip başvurunun kabul edilmesi hâlinde ise, başvurucunun Mülga Yönetmelik’te de olduğu gibi TCMB’ye faaliyete başlayacağına dair bildirim yapması gerekmektedir. Ancak, Yönetmelik ile gelen yeni düzenlemeye göre, bu esnada 1.000.000 TL lisans ücretinin de ödenmesi gerekmektedir.
• Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan faaliyet izni başvurularının dahi iki aşamalı surette işleme alınması esas olmakla birlikte; TCMB, tüm yükümlülüklerini yerine getirmiş olanlar için iki aşamayı tek seferde sonuçlandırabilmektedir. Yine, Yönetmelik’in yürürlük tarihi itibariyle yapılmış başvurular bakımından, istihbari inceleme aşamasında bulunması gereken eksik bilgi ve belgilerin en geç 30 Haziran 2022’ye kadar TCMB’ye tevdi edilmesi, aksi durumda başvuruların reddedileceği düzenlenmiştir.

Pay Edinimi

• Pay edinimine ilişkin Mülga Yönetmelik’e kıyasen bazı ek düzenlemeler getirilmiştir.
• Mülga Yönetmelik’te mevcut nitelikli pay sahipleri arasında yapılan her türlü devir izne tabiydi. Yönetmelik ile sermayenin %10’unu ve daha fazlasını temsil eden payların edinilmesi veya bir ortağa ait doğrudan veya dolaylı payların sermayenin %10, %20, %33 veya %50’sini aşmayan, nitelikli pay sahiplerinin imtiyazlarında değişiklik yaratmayan pay devirleri izne tutulmamış olup; yalnızca TCMB’ye bildirilmesi yeterli görülmüştür.
• Halka açık Kuruluş’un sermayesinin %10 veya daha fazlasına sahip olan bir tüzel kişinin borsada işlem gören paylarının, kontrolün değişmesine yol açacak oranlar dahilinde borsadan edinilmesi hâlinde, ilgili Kuruluş’un bu paylara tekabül eden hisselerine ait mali haklar hariç ortaklık haklarının kullanılabilmesi için TCMB’den izin alınması zorunluluğu getirilmiştir.
• İlk kez pay edinecek veya devralacak gerçek ve tüzel kişiler de Yönetmelik ek-21’de yer alan yatırım gerekçesine ve ne şekilde yöneteceğine dair soru setini yanıtlamak ve TCMB’ye sunmak ile mükellef tutulmuştur.

Kredilendirme Yasağı ve İade

• Yönetmelik uyarınca, ödemenin ödeme hizmeti kullanıcısı ile mal veya hizmet sağlayan arasında sadece aracı olarak faaliyet gösteren bir bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisine yapıldığı işlemlerde, ödenmesine aracılık edilen tutarın aracı olarak faaliyet gösteren bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisinin düzenlediği faturaya yansıtılması suretiyle, faturanın son ödeme tarihine kadar tahsil edilmesinin kredi sayılmayacağı vurgulanmıştır.
• Ödeme hizmeti ile alakalı fonun veya elektronik para karşılığı fonun kredi kartı ile ödendiği durumlarda ya da bu fon geri çekilmek istendiğinde, ancak aynı kredi kartı hesabına iletilerek çekilebilir. Öte yandan bilişim veya elektronik haberleşme işletmecisinin düzenlediği faturaya yansıtılması suretiyle ödendiği durumlarda, bu fon geri çekilmek istendiğinde ancak faturaya yansıtılarak geri çekilebilir. Geri ödemeden önce kredi kartının veya hattın iptal edilmiş olduğu durumlarda, fonun geri ödenmesi fon yatıranın adına açılmış bir ödeme hesabına da yapılabilir. Bu düzenlemelerle, ödeme sistemleri vasıtası ile kara paranın aklanmasının önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Yabancı Ödeme Hizmeti Sistemleri ile İş Birliği

• Yabancı ödeme hizmeti sistemleri (“ÖHS”) ile yapılabilecek iş birlikleri bakımından ek düzenlemeler getirilmiş olup; bu iş birliklerinin ödeme işlemi taraflarından bir tanesinin yurt dışında olduğu hâllerde yapılabileceği, yabancı ÖHS’nin hizmet yüzü olamayacağı ve her türlü sorumluluğun esasen yurt içindeki Kuruluş’a ait olacağı düzenlenmiştir. Ayrıca, iş birliği tarafı yabancı ÖHS’nin TCMB’ye başvuruda bulunması zorunlu hâle getirilmiş olup; mevcut durumda bu kapsamda kalan iş birliği tarafı yabancı ÖHSler’in 6 ay içerisinde TCMB’ye başvurup faaliyet izni alması gerektiği düzenleme altına alınmıştır.

Temsilcilik

• 6493 sayılı Kanun’da ve Mülga Yönetmelik’te, Kuruluşların ödeme hizmetlerini elektronik veya fiziki kanallar üzerinden temsilci aracılığıyla yürütebileceği zaten düzenlenmekteydi. Yönetmelik ile temsilciliğe ilişkin madde detaylandırılmış olup temsilci adaylarına ilişkin yapılacak değerlendirmelerde kullanmak üzere temsilci adayı kişilerden istenecek belgeler listelenmiş ve temsilcilik sözleşmesi standart hâle getirilmiştir.
• Bu kapsamda, Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği (“TÖDEB”) tarafından belirlenecek çerçeve temsilcilik sözleşmelerinin imzalanarak uygulamaya alınması bakımından bir yıllık süre öngörülmüştür. Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce imzalanmış olan temsilcilik sözleşmeleri, belirlenecek asgari unsurları sağladığı sürece yürürlükte kalmaya devam edecektir.
• Kuruluşların temsilcileri TÖDEB tarafından elektronik ortamda oluşturulan listeye kaydettirmesi gerekmektedir. Söz konusu kayıt işleminin temsilcilik sözleşmesinin imzalanmasından itibaren 15 iş günü içerisinde gerçekleştirilmesi gerekmekte olup; listeye kaydedilmemiş temsilcisi aracılığıyla ödeme hizmeti sunulması mümkün olmayacaktır.

Kapalı Devre ve Ticari Temsilci İstisnasına ilişkin Düzenlemeler

• Kapalı devre ve ticari temsilci istisnasından yararlanan tarafların, son 12 ayda geçirdikleri işlem hacminin 50.000.000 TL’yi aşması hâlinde her yılın Ocak ayında TCMB’nin kriterlerine uygun raporlama yapılması zorunlu kılınmıştır. TCMB gerekli görürse söz konusu işlemlerin durdurulmasını veya faaliyet izni bulunan kuruluşlar üzerinden yapılmasını talep etme yetkisini haizdir.

Kimlik Doğrulama Süreçleri

• Kimlik tanımlayıcı, ödeme hizmeti sağlayıcısı tarafından kimliğinin belirlenmesi ve diğer kullanıcılardan ayırt edilmesi amacıyla müşteriye özgülenen sayı, harf veya sembollerden oluşan kombinasyon olarak tanımlanmaktadır. Kural olarak gönderen tarafından belirtilen kimlik tanımlayıcıya uygun şekilde yapılan ödeme işlemleri doğru gerçekleştirilmiş sayılır. Müşteri tarafından kimlik tanımlayıcıya ilave bilgiler verilmiş olsa dahi, ödeme hizmeti sağlayıcısı ödeme işleminin sadece kimlik tanımlayıcı ile gerçekleştirilmesinden sorumlu olacaktır. Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5) ile mümkün olan basitleştirilmiş kimlik tespitinin yapılabileceği durumlar oldukça kısıtlanmış olduğundan pek çok Kuruluş artık ya yüz yüze ya da ileride çıkması beklenen uzaktan kimlik doğrulama düzenlemesine göre kimlik tespiti yapacaktır.

Ödeme Emri Başlatma Hizmeti ve Hesap Bilgisi Hizmeti

• Bu başlık altındaki düzenlemeler, açık bankacılık faaliyetleri kapsamında PSD2 ile uyumlu hâle gelmek adına 6493 sayılı Kanun nezdinde faaliyet alanına eklenmiş olup; teknik ve operasyonel gerekliliklerin TCMB tarafından düzenleneceği belirtilmiştir.
• Ödeme emri, müşteri tarafından ödeme işleminin gerçekleşmesi amacıyla ödeme hizmeti sağlayıcısına verilen talimatı ifade etmekte olup 6493 sayılı Kanun’un uyarınca Kuruluşlar ödeme emri başlatma hizmeti (“ÖEBH”) vermek hakkını haizdir. Gönderinin ÖEBH sağlayıcısı aracılığıyla başlaması durumunda ödeme hesabının bulunduğu Kuruluş, ödeme işleminin gerçekleşmemiş veya hatalı gerçekleşmiş kısmını gecikmeden gönderene iade eder ve tutarın ödeme hesabından düşülmüş olması hâlinde ödeme hesabını eski durumuna getirir. Bu tür işlemlerde ödeme emrinin ödeme hesabının bulunduğu Kuruluş tarafından alındığını, işlemin müşteri tarafından onaylandığını, doğru bir şekilde kaydedildiğini, hesaplara işlendiğini ve kendi sorumluluğundaki hizmetlerde yaşanan teknik bir arıza veya sorundan etkilenmediğini ispat yükümlülüğü ÖEBH sağlayıcısına ait olacaktır.
• ÖEBH ve hesap bilgisi hizmeti (“HBH”) ile ilgili işlemlerin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar ile taraflarca uyulması gereken teknik ve operasyonel gereklilikler TCMB tarafından belirlenir. TCMB tarafından belirlenen teknik ve operasyonel gerekliliklere uyum sağlanıp sağlanmadığı, BKM tarafından yürütülecek teknik kontrol ve değerlendirme sürecinin sonucunda tespit edilir. Bu teknik kontrol ve değerlendirme sürecini sorunsuz tamamlayan kişiler BKM tarafından kayıt altına alınır ve internet sitesinde kamuya açık şekilde duyurularak TCMB tarafından gerekli izinlerin verilmesini takiben yetkili ÖEBH ve HBH olarak kabul edilir.

Nemalandırma

• Ödeme fonlarının, koruma hesabının bulunduğu bankada gecelik vadede nemalandırılması, ödeme fonlarının sadece ödeme işleminin gerçekleştirilmesi amacıyla kullanabileceği düzenlemesine aykırılık oluşturmamaktadır. Ancak elektronik para hesapları için aynı düzenlemeye yer verilmemiştir.

2.2 Yönetmelik’in Yürürlüğü ve Geçiş Hükümleri

Yönetmelik Resmî Gazete yayım tarihi olan 1 Aralık 2021 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik’e uyuma ilişkin süreç geçici madde-1’de düzenlenmekte olup önemli hususlar aşağıdaki gibidir:

• Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyette bulunan Kuruluşlar, Yönetmelik’in yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Yönetmelik ile yeni getirilen düzenlemelere uyumlu hâle gelmekle yükümlü kılınmıştır.
• Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, işlenmiş kıymetli maden ve kıymetli taş alım satımında bulunan kuyumcu, sarraf ve mücevheratçı gibi isimlerle faaliyet gösteren kişiler ile yeni temsilcilik sözleşmesi yapılamaz. Bu Yönetmelik yürürlüğe girmeden yapılmış temsilcilik sözleşmeleri, sözleşmenin sona erme tarihine kadar geçerli olmaya devam edecek olup; sona erme tarihinde yenilenemeyecektir ve her halükârda en geç 31 Aralık 2022 tarihinde sonlanacaktır.
• Kuruluş, bu Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, sadece

1. elektronik para ihraç eden,
2. ödeme hizmetlerini sunan,
3. a) ödeme hizmeti sağlayıcılarının faaliyetlerini güvenli kılan ve kolaylaştıran, b) kart verilerinin işlenmesi, suistimal ve dolandırıcılık önleme gibi ödeme hizmetlerini tamamlayıcı nitelikte olan yan hizmetler sunan, c) ödeme hizmetleri ile ilgili eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunan, d) ön ödemeli araçlara ilişkin işlemlerin yürütülmesi, elektronik paranın ihracı veya ödeme hizmetleri sunan, e)ödeme hizmeti sağlayıcılarının faaliyetlerini güvenli kılan ve kolaylaştıran kart verilerinin işlenmesi, suistimal ve dolandırıcılık önleme gibi ödeme hizmetlerini tamamlayıcı nitelikte olan yan hizmetler ile elektronik paranın ihracı veya ödeme hizmetleri ile ilgili eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunan
4. ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan ve ödeme hesabı olarak değerlendirilmeyen diğer hesaplarla ilgili bilgi hizmetleri sunan

şirketlerde pay sahibi olabilir. Aksi söz konusu olması hâlinde, en geç 31 Aralık 2022 tarihine kadar bu düzenlemeye uyumlu hâle gelmek üzere gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.

• Elektronik para olarak değerlendirilebilecek gayri maddi varlıkları ihraç etmekte olup 6493 sayılı Kanun kapsamında elektronik para kuruluşu kategorisine dahil edilebilecek olan ancak faaliyet izni bulunmayan kişilerin Yönetmelik’in yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde TCMB’ye başvurarak gerekli izinleri alması zaruridir.
• Yönetmelik yürürlük tarihi itibarıyla, yurt dışında yerleşik bir tüzel kişi ve kuruluş arasında iş birliği kurulmuş olması durumunda yurt dışında yerleşik kuruluşun, Yönetmelik yayım tarihinden itibaren 6 ay içerisinde TCMB izin başvurusu yapması gerekmekte olup; aksi durumda kuruluş, yurt dışında yerleşik tüzel kişi ile iş birliğini sonlandırmakla yükümlü olacaktır.
• 6493 sayılı Kanun çerçevesinde ödeme hizmeti kullanıcısının isteği üzerine başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan ödeme hesabıyla ilgili sunulan ödeme emri başlatma hizmeti veya ödeme hizmeti kullanıcısının onayının alınması koşuluyla, ödeme hizmeti kullanıcısının ödeme hizmeti sağlayıcıları nezdinde bulunan bir veya daha fazla ödeme hesabına ilişkin konsolide edilmiş bilgilerin çevrim içi platformlarda sunulması hizmeti sunan şirketlerin Yönetmelik yayım tarihinden itibaren TCMB’ye faaliyet izni başvurusunda bulunması gerekmektedir; BKM kaynaklı süreçlerin tamamlanamaması hâlinde, TCMB şartlı faaliyet izni verecektir. Eksikliklerin giderildiğini BKM’nin onaylaması ile faaliyet izni kesinleşir.
• Ayrıca Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Yönetmelik ile uygun olarak açılmış olanlar hariç olmak üzere, ödeme hizmetlerine açık konumda olan mobil telefon abonelikleri, Yönetmelik’in yürürlük tarihinden itibaren 6 ay içerisinde uygun şekilde onay alınmadığı takdirde Yönetmelik madde 4’ün 1. fıkrasının (d) bendinde sayılan hizmetlere kapalı hâle getirilir.
• Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet izni başvurusunda bulunanlar hakkında bu Yönetmelik’in sadece, özkaynak ve teminat yükümlülüğüne ilişkin hükümleri ve ödeme fonlarının korunması ve elektronik para karşılığı toplanan fonların korunmasına ilişkin hükümleri uygulanır. İlgili başvuruların Mülga Yönetmelik’e göre değerlendirileceği düzenlenmiştir.
• Üye işyerlerinin yeni kayıt sisteminin, BKM tarafından en geç 30 Haziran 2022 tarihine kadar oluşturulacağı düzenlenmiş olup; TCMB bu süreyi, altı ayı aşmamak üzere uzatmaya yetkili kılınmıştır.

3. Tebliğ ile Getirilen Düzenlemeler

3.1 Esaslı Değişiklikler

Tebliğ, Kuruluşların faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında kullandıkları bilgi sistemlerinin yönetimi ve yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetlenmesi ile ödeme hizmeti sağlayıcılarının ödeme hizmetleri alanındaki veri paylaşım servislerine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla hazırlanmıştır.

Mülga Tebliğ’e kıyasen bilgi sistemlerine ilişkin hususlar daha teknik ve detaylı olarak düzenlenmiş olup; Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik ile hemen hemen paralel hâle getirildiğini söylemek mümkün.

5 bölüm ve 34 maddeden oluşan Tebliğ’e ilişkin önemli bazı düzenlemeler aşağıda özetlenmiştir:

• Tebliğ uyarınca hassas müşteri verileri veya müşteri bilgilerine sahip sistemlerin özel iç ağda bulunması ve hiçbir şekilde doğrudan internetten erişilebiliyor olmaması sağlanmalıdır. Tebliğ’de Kuruluşların, faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında edindiği ve bilgi sistemleri aracılığıyla işlediği, ilettiği veya sakladığı hassas müşteri verileri ve müşteri bilgilerinin gizliliğini ve güvenliğini sağlamaya ve kuruluş dışına sızmasını önlemeye yönelik politika ve prosedürleri yazılı olarak oluşturması ve gerekli tedbirleri alması gerekliliği düzenlenmektedir. Ayrıca alınması gereken bazı teknik tedbirlere doğrudan yer verilmektedir.
• Kuruluşların, bilgi sistemlerinde gerçekleştirilen işlemlerde kullanılmak üzere yeterli ve etkin bir kimlik doğrulama sistemi kurmasına ilişkin düzenlemelere yer verilerek kimlik doğrulamanın güvenli bir şekilde gerçekleşmesine ilişkin kurallar ortaya konmuştur.
• Tebliğ ile Kuruluşların, faaliyetlerinin kesintisiz devam etmesini sağlamak amacıyla ikincil merkez ve sistemler kurması ve bunları dönemsel olarak test etmesi zorunlu hâle getirilmiştir. Ayrıca TCMB’nin denetimine tabi olarak dış hizmet alımı yapılabileceği düzenlenmektedir.
• Kuruluşlar tarafından sunulan hizmetlerden yararlanacak müşteriler, hizmetlere ilişkin şartlar, riskler ve istisnaî durumlarla ilgili olarak açık bir şekilde bilgilendirilir. Madde metninde bilgilendirme usulü ve bilgilendirmenin zorunlu içeriği de düzenlenmiştir. Ayrıca Tebliğ’de Kuruluşların, işyerleri ve temsilciler ile yapacağı sözleşmelerde yer alması zorunlu hükümler, güvenlik tedbirleri ve insansız hizmet noktalarına ilişkin düzenlemelere yer verilmektedir. Kuruluşların birincil ve ikincil sistemleri ile veri yedekleme merkezlerini yurt içinde bulundurmaları zorunlu tutulmuş ve uzaktan müşterinin tanınmasına ilişkin hususlar düzenlenmiştir.
• Veri paylaşımına ilişkin hususlar düzenlenerek başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısında bulunan ödeme hesabıyla ilgili sunulan ÖEBH ve bir veya daha fazla ödeme hesabına ilişkin konsolide edilmiş bilgilerin çevrim içi platformlarda sunulması hizmetine ilişkin yasal çerçeve netleştirilmiştir. İlgili düzenlemeler kapsamında hesap hizmeti sağlayıcısı (“HHS”), söz konusu faaliyetler kapsamında gerekli bağlantıları yaparak veri paylaşım servislerini HBH sağlayıcısı ve ÖEBH sağlayıcısına sunar. HHS, BKM API Geçidi’ne bağlanır, nezdinde bulunan ödeme hesaplarına ilişkin ÖEBH ve HBH sunulması için talepte bulunan tüm diğer yetkili ödeme hizmeti sağlayıcılarına gerekli altyapıyı sağlar. HHS, hesap bilgisi hizmeti ile ÖEBH kapsamında gelen istekleri gecikmeksizin gerçekleştirir.
• Ayrıca TCMB Ödeme Sistemleri’nde gerçekleştirilen hesaba ödeme işlemleri açısından toplam adedine göre ilk 10 katılımcı arasında yer alan ödeme hizmeti sağlayıcıları için TCMB tarafından öngörülen sürenin tamamlanmasının ardından, ÖEBH ve HBH için altyapı sağlama yükümlülükleri 1 yıl içerisinde yerine getirir. Son olarak Tebliğ ile teknik gereklilikleri belirlenmiş veri paylaşım servisleri hizmetleri, Tebliğ’in yayımı tarihinden itibaren 1 yıl boyunca standart olmayan servisler kullanılarak da verilmeye devam edilebilir.

3.2 Tebliğ’in Yürürlüğü ve Geçiş Hükümleri

İşbu Tebliğ Resmî Gazete yayım tarihi olan 1 Aralık 2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Tebliğ yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyette bulunan Kuruluşlar, işbu Tebliğ ile Tebliğ’in yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde uyumlu hâle gelmekle yükümlü kılınmıştır.

Teknik gereklilikleri belirlenmiş veri paylaşım servisleri hizmetleri, bu Tebliğ’in yayımı tarihinden itibaren 1 yıl boyunca standart olmayan servisler kullanılarak da verilmeye devam edilebilir. TCMB, bu süreyi, 6 ayı aşmamak üzere uzatmaya yetkilidir.

Yönetmelik’in tam metnine bu bağlantıdan, Tebliğ’in tam metnine ise bu bağlantıdan erişebilirsiniz.